Μικρά Ασία: Το παλίμψηστο της μνήμης
Μετά την βραβευμένη “Πόλη των Απόντων”, ο Αλέξανδρος Μασσαβέτας αφήνει την Κωνσταντινούπολη για μια σειρά διαδρομών στην ιστορία και στο παρόν της Μικράς Ασίας. Το βιβλίο αυτό καλύπτει την νότια ακτή της Προποντίδας και τα παράλια του Αιγαίου. Φιλοδοξεί να αποτελέσει τον πρώτο τόμο μιας τριλογίας που θα επεκταθεί σε ολόκληρη την σπαρμένη από μνήμες Μικρά Ασία.
Ο συγγραφέας ξεκινά την περιπλάνησή του από την Βιθυνία και την Μυσία, εστιάζοντας στις μνήμες και στα χνάρια της Ρωμανίας και ανασταίνοντας το χαμένο εθνοτικό ψηφιδωτό της περιοχής. Συνεχίζει στην Αιολίδα, εστιάζοντας στο Αϊβαλί και στην Πέργαμο. Στην τσιμεντένια Σμύρνη καταγράφει την ζώσα ιστορία μέσα από τις μαρτυρίες των τελευταίων Λεβαντίνων και Εβραίων της πόλης, αλλά και τις τελευταίες ηλικιωμένες φωνές της σμυρναίικης διαλέκτου. Κατηφορίζοντας τα παράλια του Αιγαίου, ο Μασσαβέτας διασχίζει την Ιωνία, καταλήγοντας στα ερειπωμένα μοναστήρια της λίμνης Μπάφα και του Λάτμου, του γρανιτένιου όρους με τα απόκοσμα τοπία.
Παράλια της Μικράς Ασίας: Ελλήνων Μνήμες
Σε αυτό το βιβλίο παρουσιάζεται η ιστορία του Ελληνισμού των παραλίων της Μικράς Ασίας. Σκοπός όμως δεν είναι η παρουσίαση της ζωής μόνο των χιλιάδων Ελλήνων της Σμύρνης, του Μπουρνόβα και του Αϊδινίου, αλλά και των λίγων δεκάδων που έζησαν στους Σαράντα και τη Σταδιά της Μαρμαρίδας ή των πέντε στους Φούρνους της Λυκίας. Βέβαια, η ιστορία του Ελληνισμού των παραλίων θα ήταν ελλιπής, εάν δεν γινόταν έστω και μια σύντομη αναφορά στην περίοδο α) από τις μινωικές και μυκηναϊκές εγκαταστάσεις έως τον 4ο αιώνα μ.Χ. και β) στη βυζαντινή περίοδο (από τον 4ο αιώνα έως την κατάκτηση από τους Οθωμανούς, περίπου το 1400). (…) Το θέμα αυτού του βιβλίου, είναι, λοιπόν, η ιστορία του Ελληνισμού των παραλίων της Μικράς Ασίας.
Τραγούδι, μουσική & χορός στη Μικρά Ασία
Το βιβλίο συνιστά το μεγαλύτερο μέρος του μικρασιάτικου μουσικού υλικού που κατέγραψε ο Παντελή Καβακόπουλος από πρόσφυγες της Μικράς Ασίας και κατοίκους του Βορειο-Ανατολικού Αιγαίου (που σε πολλές περιπτώσεις τα τραγούδια τους έχουν ίδιο χρώμα).
Είναι καταγεγραμμένα 233 (συν 25 του επίμετρου) μουσικά μέλη, κατηγοριοποιημένα στις ενότητες Καθιστικά, Συρτά, Μπάλοι, Χασάπικά, Συρτοί 7σημοι, Ζεϊμπέκικα, Καρσιλάμάδες, Ιδιότυπα, Διάφορα, Πατινάδες.
Είναι προϊόν εργασίας 70 και πλέον χρόνων του Μουσικού Λαογράφου Παντελή Καβακόπουλου, ο οποίος γύρισε τις περισσότερες προσφυγικές γειτονιές της Αθήνας και όχι μόνον. Μέχρι το 1956 άκουγε τον τραγουδιστή γράφοντας απ’ ευθείας, το μουσικό κείμενο. Κατόπιν, με την αγορά του πρώτου του μαγνητοφώνου Grundig, την μουσική καταγραφή σε σημειογραφία έκανε σε δεύτερο χρόνο. Το 1998 προμηθεύτηκε τον πρώτο του υπολογιστή Macintosh, καταγράφοντας τις νότες με΄σω του προγράμματος Professional Composer. Οι καταγραφές πραγματοποιήθηκαν μετά από λεπτομερείς συζητήσεις και διασταυρώσεις με τους μουσικούς και άλλους πρόσφυγες, ώστε να αποτυπωθούν οι μελωδίες και οι χοροί, με τη μεγαλύτερη δυνατή πιστότητα.
Εδεσματολόγιον Σμύρνης: Αυθεντικές συνταγές μαγειρικής και ζαχαροπλαστικής – Έθιμα και παραδόσεις από τη Μικρά Ασία
Το “Εδεσματολόγιον Σμύρνης” αποτελεί ένα ταξίδι στο χρόνο, στον τόπο, στα ήθη και στις γεύσεις. Προτείνει και υπερασπίζεται όχι μόνο έναν τρόπο μαγειρικής αλλά και έναν τρόπο ζωής. Προκειμένου να δημιουργηθεί το βιβλίο αυτό αναζητήθηκαν τα πρόσωπα, συγκεντρώθηκαν οι προσωπικές τους μαρτυρίες και καταγράφηκε η πλούσια γαστρονομική τους παιδεία. Οι αυθεντικές συνταγές μαγειρικής και ζαχαροπλαστικής από τη Μικρά Ασία που περιλαμβάνει το καθιστούν παράλληλα ένα λαογραφικό και πολιτιστικό λεύκωμα. Λίγα γνωρίζουμε γι’ αυτό τον παράδεισο που οι Μικρασιάτες μάς περιγράφουν. Ωστόσο η ζωή τους, οι αξίες τους, οι γνώσεις τους εξακολουθούν να αποτελούν κειμήλιο διαχρονικής αξίας. Τελικά, η ίδια η ζωή φτιάχνει τα βιβλία και εκείνα με τη σειρά τους φτιάχνουν τη συνέχεια της ζωής…
Ματωμένα χώματα
Το μνημειώδες έργο της σύγχρονης ελληνικής πεζογραφίας που χαρακτηρίστηκε
«Βίβλος της σύγχρονης εξόδου του Μικρασιάτικου Ελληνισμού».
Από το 1962 που πρωτοεκδόθηκαν μέχρι σήμερα τα Ματωμένα Χώματα έχουν ξεπεράσει σε πωλήσεις τα 400.000 αντίτυπα.
Το βιβλίο έχει μεταφραστεί στις εξής γλώσσες: αγγλικά, βουλγαρικά, εσθονικά, γαλλικά, γερμανικά, ολλανδικά, ουγγρικά, ρώσικα, ρουμανικά, σερβικά, ισπανικά, ιταλικά, τουρκικά και κέλτικα βρετονικά.
Στην Τουρκία το βιβλίο είχε συγκλονιστική απήχηση.
Σμύρνη, περίκαλλη και χιλιοτραγουδισμένη
Όσοι γνώρισαν τη Σμύρνη από κοντά ευτύχησαν να αποθαυμάσουν τις φυσικές ομορφιές της. Ο πολυταξιδεμένος και ανοιχτόμυαλος Ηρόδοτος έγραψε πως δεν αντίκρισαν τα μάτια του ωραιότερη πόλη. Ο μέγιστος ρήτορας Κικέρων κατέθεσε ότι δεν υπάρχει σημείο της πόλης που ο ταξιδιώτης δεν θα γοητευθεί από κάτι, τοπίο, αρχαιότητες ή ανθρώπους. Ο Σικελιανός στον πρόλογο του μυθιστορήματος Αιολική γη του Βενέζη έγραψε: «Είναι η γλυκιά ιωνική ατμόσφαιρα, είναι η κρυφή, χαμένη θαλπωρή της μυστικής του κόσμου σάρκας που απροσδόκητα ξανάρχεται και πάλι σ’ επαφή μητριαρχική μαζί μου, είναι η αγνή ιωνική πνοή του ξεχασμένου και νοσταλγημένου από τον ίδιο πολιτισμού».